Emocje i muzyka

Znów czytam o psychologicznych odkryciach typu instant. Tym razem mają coś wspólnego z tym, co interesuje mnie najbardziej, czyli z muzyką.

Tytuł newsa jest lekkostrawny, bo, nawiązując trochę do Bachtina, przeżuty już tryliony razy: Muzyka łagodzi obyczaje. Autorką tekstu jest Marta Wrońska. I jeszcze nawet wrzucę bajera, bo to stąd:

Skoro zarówno z nieuprzejmości i uprzejmości stała się zadość...
Chodzi o to, że jak nam smutno to wolimy smutną muzykę tak bardzo, że nawet w nie-wiadomo-jakiej muzyce odnajdujemy smutność. Szanujący się naukowiec nie poprzestanie na tym stwierdzeniu, tylko spyta: ALE DLASZEGO? Po czym odpowie: bo jak nam smutno to wolimy smutną muzykę.

No ale dobra, może za bardzo się naśmiewam, więc przejdę do rzeczy. Najważniejsze dla mnie z tego artykułu było zdanie:

(...) emocje wywołane muzyką można rozpatrywać na dwóch, niezależnych poziomach: jeden odnosi się do emocji komunikowanych przez muzykę, natomiast drugi – do naszego stosunku do tej muzyki, sympatii lub niechęci do niej.

Piszę o tym, bo jest to dla mnie punkt wyjścia i trop, którym będę podążać.
Na razie chciałabym w nawiązaniu do poziomu pierwszego, trochę w ramach własnego przypomnienia, podjąć wątek figury ukrytej i przyczajonej w treści newsa: Arystotelesa (jako szanująca się humanistka...).

Zapytuję więc: Czy muzyka komunikuje emocje i jakie emocje komunikuje?
Według starożytnych Arystotelesów, a konkretniej według teorii ethosu, muzyka i stan psycho-fizyczny człowieka są ze sobą w dosyć mocnej relacji. Muzyka nie tyle, że komunikuje emocje, ale je kreuje. Poszczególne skale wywołują odpowiednie emocje:

dorycka - dostojeństwo, spokój, równowaga duchowa
frygijska - namiętność, niepokój, gwałtowność
lidyjska - smutek, żal, lament
(miksolidyjska - wzruszenie, płacz)

(wiem to od cioci Wiki)

No ale to było dawno i teraz mamy progressive post-metal, melodic death metal, crossover thrash, medieval symphonic nu-metal i nintendocore... A nie jakieśtam authentus protus.

W każdym razie podstawę już mamy: powiedzmy, że można stwierdzić, że w strukturze muzyki może jakoś być zawarte to, czy jest ona "wesoła" albo "smutna". Póki co odłóżmy określanie, czy jest "brutal dark disturbing"... Jak wiemy z newsa, jest też niejednoznaczna muzyka (właściwie to w większości muzyka jest niejednoznaczna) a emocje, które jej przypisujemy zależą od emocji, które już mamy.

I tutaj się zatrzymamy, bo nie uważam, żeby to było takie proste. To znaczy: nie do końca jest tak, że jak mi smutno i posłucham czegoś nieokreślonego, to będzie to dla mnie smutne.
Co więcej uważam, że wcale to nie jest w sprzeczności z wynikami badań. Badania muszą opierać się na pewnej idealizacji, a ja mówię teraz o czymś bardziej specyficznym, a mianowicie o moich wrażeniach.

Mam tezę, że nie ma tu prostego przejścia. Mamy dużo różnych emocji o różnym natężeniu. Jak dodamy do tego jeszcze muzykę to robi się mix, a nie wzmacnia się konkretna emocja, którą akurat potrafimy określic jako jedną z paru konwencjonalnych: smutny, wesoły, podniosły...
Chodzi mi o to, że wrażenia się stapiają i tworzą nową jakość. To tak jak w gimpie czy innym photoshopie: mamy obraz i nakładamy na niego filtr, czy tam warstwę. To, co zyskujemy to nie jest ani ten sam obraz (bo jego jakość się zmieniła), ani sama warstwa (bo coś spod niej prześwituje). Mamy coś zupełnie nowego, można by powiedzieć, że stop. Mówiąc profesjonalnie i mało zrozumiale dla normalnego człowieka: amalgamat.

To takie pierwsze moje wrażenia z lektury. Jak wspominałam, jest to dla mnie punkt wyjścia, bo czuję, że mocno to podziałało mi na wyobraźnię. Można więc się spodziewać, że będzie takich wynurzeń więcej.